Minder klikken, meer tijd – de winst van automatisch plannen

Het maken van een bestralingsplan bestaat voor een groot deel uit herhaalde handelingen en tussenmomenten. Wat als je die tijdrovende kliks kunt overslaan? Als het systeem zelf weet wat de volgende stap is? Klinisch fysicus Anne Lisa Wolf en collega’s werken aan precies dat: minder handwerk, minder wachttijd  en dus meer tijd voor wat echt telt.

Welke stappen in het maken van een behandelplan kunnen automatisch? Dat is waar klinisch fysicus Anne Lisa Wolf met een groep collega’s aan werkt. “Het maken van een bestralingsplan bestaat uit een serie stappen waarbij verschillende mensen taken uitvoeren. Er zit veel tijd in, ook wachttijd, en veel ‘eenvoudig klikken’. Vooral dit laatste wil je natuurlijk liever niet door mensen laten doen. Het was dus interessant om te kijken wat er automatisch kan. Niet alleen zodat collega’s meer tijd hebben voor andere onderdelen van het plannen, maar ook omdat een patiënt misschien wel sneller zou kunnen starten met zijn behandeling. Daarom zijn we gestart met het project Stroomlijning van Planning, Evaluatie & Adaptatie in Raystation (SPEAR).”

Het proces van het maken van een bestralingsplan

“Het bestralingsplan start met het maken van een CT scan van de patiënt. Zodra die klaar is, worden de relevante beelden en informatie geïmporteerd in Raystation door iemand van beeldverwerking. Dan worden de organen ingetekend, zodat duidelijk is welke gebieden we zo min mogelijk willen bestralen. Vervolgens bepaalt een arts welk gebied wel bestraald moet worden, het doelgebied. Dit wordt door een andere arts gecontroleerd en dan gaan de dosisplanners aan de slag met het daadwerkelijke bestralingsplan. Hierbij bepalen ze vanuit welke hoeken de protonenbundels moeten komen om het doelgebied zo goed mogelijk te bestralen en de straling in de organen zo laag mogelijk te houden. Daarna kijken ze nog hoe ze het plan kunnen verbeteren, bijvoorbeeld door aanpassingen te doen aan de hoek van de protonenbundels.”

Anne Lisa: “De droom is dat dit hele proces voor standaard gevallen automatisch gaat en we alleen nog mensen nodig hebben voor input over keuzes van en voor de patiënt en diverse controles. Maar zover is het echt nog niet. We zijn bij de basis begonnen en hebben gekeken welke stappen we goed kunnen automatiseren, door zelf scripts te schrijven of door bestaande modules van Raystation te gebruiken. Zo werken we met de deep learning module van Raystation om organen automatisch in te tekenen. Zelf hebben we diverse scripts geschreven, bijvoorbeeld een om ook tandvullingen of schouders automatisch te herkennen.”

Wat kan er nu automatisch?

“We kunnen een planvergelijking voor borstkanker maken met 1 dosis, een bestralingsplan voor een bepaald soort hoofdhalskanker en de evaluatie in 4d of een bestralingsplan voor slokdarmkanker, longkanker of lymfomen nog voldoet. Uit die automatische evaluatie komt een verdeling van de stralingsdosis, die moet dan nog wel door een arts beoordeeld worden. Er is nog veel werk te doen, maar dat je met een druk op de knop een heel plan kunt laten maken is toch heerlijk? En bij borstkanker gaat het automatische proces ongeveer een uur sneller en is er in de circa 3 uur dat het kost om het plan te maken geen input van een planner nodig. Kostbare tijd die planners aan andere plannen kunnen besteden.”

Waar wil je graag heen in de nabije toekomst?

“Onze wens is dat we het proces van het maken van een bestralingsplan nadat er een CT scan is gemaakt, automatisch kunnen laten starten. Waar nu iemand begint met beelden selecteren, willen we dat zodra de scan is gemaakt, de beelden met alle benodigde informatie in het planningsproces worden gezet en organen en het doelgebied worden ingetekend. Als dit direct start vanaf het moment dat de scan gemaakt is, winnen we veel tijd.

We blijven ontwikkelen en regels codes schrijven, zodat steeds meer stappen automatisch gaan maar ook om de huidige code te blijven verbeteren.  Zo’n voorbeeld van een recente verbetering is de controle van de uitkomst door het systeem zelf. Dat het systeem weet ‘dit is goed en kan door naar de volgende stap’ en ‘dit klopt niet of heeft controle nodig’ en dat de gebruiker dan een seintje krijgt, een controle doet en het automatische proces weer verder gaat. We verwachten voorlopig nog wel hiermee bezig te zijn, zoals een collega al zei ‘we hebben ondertussen al een Harry-Potter reeks volgeschreven.”